Herstel van de Voorste kruisband (Ligamys)
Hans Frejlach
Herstel van de Voorste kruisband (Ligamys)
Herstel van de voorste kruisband (Ligamys)
Tot nog vrij recent dacht men dat een voorste kruisband geen zelf herstellend vermogen had. Als deze gescheurd was, bestond het idee dat deze nooit meer aan elkaar zou kunnen groeien. De inzichten hierin zijn inmiddels veranderd.
Een voorste kruisband blijkt wel zelf genezende eigenschappen te hebben en met dat nieuwe inzicht zijn er technieken ontwikkeld die herstel van een voorste kruisband mogelijk hebben gemaakt. Er moet echter wel worden voldaan aan een aantal voorwaarden. Indien herstel niet mogelijk is dan is het vervangen van de kruisband door een lichaamseigen pees elders uit het lichaam een goede optie (reconstructie).
Vaak wordt de procedure “hechten van de voorste kruisband” genoemd, de kruisband wordt echter niet gehecht.
Inhoud
Waarom herstel ipv vervangen?
Het herstellen van de voorste kruisband heeft een aantal potentiële voordelen.
Op de eerste plaats blijft de eigen kruisband behouden met een aantal voordelen van dien.
- Behoud van natuurlijke biomechanica. De kruisband ligt van nature zo in de knie dat deze het optimaal bewegen van de knie mogelijk maakt met een optimale stabiliteit. Bij het vervangen van de kruisband probeert men deze positie na te bootsten, maar dit is nooit helemaal mogelijk. Het behoud van deze natuurlijke structuur in de knie betekent dus een behoud van de meest optimale beweeglijkheid en stabiliteit.
- Behoud van sensibiliteit. In de voorste kruisband zitten zenuwen die informatie doorgeven aan de hersenen wat betreft locatie van de knie in de ruimte (propriocepsis) en is daarmee van invloed op de fijne motoriek. Bij een reconstructie komt dit gevoel niet geheel meer terug.
Op de tweede plaats hoeft er geen lichaamseigen pees geoogst te worden elders uit het lichaam.
- Geen risico op problemen of klachten op de donorplaats (plek waar de pees is verwijderd) zoals bijvoorbeeld:
- Pijn op donorplaats
- Verzwakking van spieren of knieschijf
- Algemene operatie risico’s op donorplaats
Indien de voorste kruisband niet wil genezen na het herstel, kan men relatief eenvoudig alsnog een voorste kruisband reconstructie doen.
Niet iedere kruisband scheur kan men herstellen
Niet iedere gescheurde kruisband is te herstellen. Op het moment is het alleen mogelijk een voorste kruisband te herstellen, voor een achterste kruisband is dit (nog) niet het geval. Of herstel mogelijk is verder afhankelijk van een aantal factoren. Deze factoren zijn patiënt afhankelijk en afhankelijk van het type scheur van de kruisband.
Op de eerste plaats kan een voorste kruisband alleen hersteld worden als deze nog niet zo lang geleden gescheurd is. Arbitrair wordt er een tijdslimiet van drie weken gesteld tussen letsel en hersteloperatie. In deze periode is het natuurlijk herstel van de kruisband nog optimaal, hierna neemt deze af en is de kans op succes (een kruisband die weer aan elkaar is gegroeid) af.
Op de tweede plaats zijn er patiënt gebonden factoren die kunnen voorspellen of het herstellen van de kruisband succesvol zal zijn. De leeftijd is een belangrijke factor hierin. De minimale leeftijd ligt bij 16 jaar, de groeischijven dienen gesloten te zijn en de maximale leeftijd ligt arbitrair bij 60 jaar. Na het 60ste levensjaar is het zichzelf herstellende vermogen van het lichaam dermate afgenomen, dat de kans dat een kruisband zich herstelt significant is afgenomen. Verder is van belang om te kijken hoe actief/sportief een persoon is in het dagelijkse leven. Indien men niet of weinig sport is een voorste kruisband reconstructie (het vervangen van een kruisband) een gelijkwaardige optie.
Bij jongere patiënten en/of indien de groeischijven nog niet gesloten zijn, kan men gebruik maken van een andere techniek om de voorste kruisband te herstellen, de zogenaamde Internal Bracing.
Op de derde plaats is het succes van een kruisband herstel afhankelijk van de scheur zelf. De locatie van de scheur in de kruisband, in hoeveel strengen de kruisband is gescheurd en of de kruisband niet te kort is geworden door de scheur (waardoor de twee uiteinden van de gescheurde kruisband niet naar elkaar toegebracht kunnen worden). Om hier inzicht in te krijgen wordt er, voorafgaande aan eventuele operatie, een MRI van de knie gemaakt. Echter kan pas definitief tijdens een kijkoperatie (arthroscopie) worden beoordeeld of een voorste kruisband geschikt is voor een herstel.
Wat is Ligamys?
Ligamys is een chirurgisch implantaat dat wordt gebruikt voor de behandeling van gescheurde voorste kruisbanden.
Het vervult twee functies:
- Op korte termijn herstelt het Ligamys systeem de stabiliteit van het kniegewricht
- Op de middellange termijn maakt het mogelijk dat de gescheurde voorste kruisband weer aan elkaar kan groeien
Hoe werkt het Ligamys implantaat?
Het Ligamys-implantaat bestaat uit drie componenten:
Polyethyleendraad
Een stevige draad neemt kort de functies van het gescheurde voorste kruisband over en wordt om deze reden door het dijbeen (femur) en het scheenbeen (tibia) geleid. Om het te beveiligen, worden in beide beenderen dunne kanalen in de richting van de gescheurde kruisband geboord en wordt de draad door deze dunne kanalen getrokken.
Metalen plaat (flip anchor)
De metalen plaat (flip anchor) bevestigt de polyethyleendraad aan de buitenkant van het dijbeen (femur). Het wordt daar niet gefixeerd maar alleen door de draadspanning op de plaats gehouden.
Metalen schroef met veersysteem (monobloc)
Het zogenaamde monobloc wordt diagonaal van de onderzijde in de tibiakop (bovenste deel van het scheenbeen) ingebracht en het andere uiteinde van de polyethyleendraad wordt erin gefixeerd.
Het veersysteem zorgt voor stabiliteit en bescherming tegen overbelasting tijdens kniebewegingen: het absorbeert de trekkrachten die op de draad inwerken tijdens bewegingen waardoor de draad altijd op spanning staat en de knie daarbij stabiliseert. Tegelijkertijd absorbeert de veer krachtpieken die een negatief effect kunnen hebben op de regeneratie (herstel) van de voorste kruisband.
De draadspanning wordt zodanig berekend en ingesteld dat het enerzijds de voorste kruisband de rust geeft, die nodig is om weer aaneen te kunnen groeien, terwijl het anderzijds het veersysteem voldoende speling biedt om zich dynamisch aan te passen aan verschillende spanningen.
Hoe verloopt de operatie?
Het Ligamys implantaat wordt arthroscopisch (via een kijkoperatie) en op een minimaal invasieve manier (met zo min mogelijk schade aan weefsels) geplaatst. De operatie kan worden uitgevoerd onder algemene of lokale anesthesie (ruggenprik) en duurt meestal ongeveer 60 minuten.
Voor de procedure worden speciale instrumenten in het kniegewricht ingebracht door kleine incisies (sneetjes in de huid). Met behulp van een camera wordt de situatie in het kniegewricht op een monitor weergegeven. De orthopedisch chirurg heeft dan een overzicht in de knie en kan definitief bepalen of de voorste kruisband hersteld kan worden. Ligamys wordt alleen gebruikt als de voorste kruisband zodanig is gescheurd dat er een kans op regeneratie (herstel) is. Zo niet dan is het mogelijk om een voorste kruisband te vervangen met een lichaamseigen pees (reconstructie). Dit wordt vooraf met u besproken.
De metalen schroef (monobloc) met het veersysteem wordt in een eerste stap verankerd in de tibiakop (bovenste deel van het scheenbeen). Vervolgens wordt een dun kanaal in het dijbeen geboord waar de polyethyleendraad doorheen gaat lopen. De draad wordt door het dijbeen (femur) en het boorkanaal in de tibiakop naar het monobloc met het veersysteem getrokken.
Een procedure die bekend staat als microfracturing wordt uitgevoerd als volgende stap: met behulp van een priem worden kleine gaatjes in het dijbeen gemaakt zodat stamcellen vrij komen en in het gewricht kunnen migreren. Deze methode kan de genezing ondersteunen. Ten slotte wordt de polyethyleendraad vastgezet in het veersysteem onder een specifieke spanning. De draad kan de knie stabiliseren en de gescheurde kruisband de rust geven die nodig is om weer aan elkaar te kunnen groeien.
De twee uiteinden van de gescheurde kruisband worden niet aan elkaar gehecht. Een fijne hulphechting, die later vanzelf oplost, is bedoeld om de twee uiteinden uit te lijnen zodat ze losjes tegen elkaar liggen en zonder enige trekbelasting weer samen kunnen groeien.
Alle Ligamys-componenten kunnen in de knie blijven. Op verzoek van de patiënt of indien klinisch vereist, kan de metalen schroef (monobloc) uit het bot worden verwijderd nadat de behandeling is voltooid (ongeveer 6-9 maanden). Hiervoor is een kleine ingreep nodig en deze kan in dagbehandeling worden uitgevoerd onder lokale anesthesie.
Bijkomend meniscusletsel of letsel van collaterale ligamenten evenals fracturen (breuken) vormen geen obstakel voor het gebruik van Ligamys. In tegendeel hierdoor kunnen deze letsels vroeg worden behandeld.
Herstel na de operatie
Na de operatie gaat u samen met uw fysiotherapeut stapsgewijs de belasting op de knie opvoeren. Hiervoor zijn speciale trainingsprotocollen opgesteld.
Gedurende ongeveer de eerste vier dagen na de operatie moet de knie in een gestrekte positie worden gehouden met behulp van een brace. De immobilisatie maakt de eerste littekenvorming (genezing) van de voorste kruisband mogelijk. De mate waarin het been in deze fase kan worden belast, hangt af van de mate van ongemak die de patiënt ervaart.
Fysiotherapie vormt een belangrijk onderdeel van het herstel van de voorste kruisband. Het zal in eerste instantie gericht zijn op het verlichten van zwelling en pijn in de knie en het bewegen van de geopereerde knie (mobilisatie).
Afhankelijk van de mate van klachten na de operatie, kan het been vanaf dag vijf na de operatie weer volledig worden bewogen. De fysiotherapie zal ongeveer zes maanden in beslag nemen, waarin de knie weer langzaam kan worden blootgesteld aan allerlei sport activiteiten.
De grootste genezing van de kruisband zal de eerste zes weken na de operatie optreden, hierna kan de knie meer belast worden. Het volledige herstel zal 6-9 maanden in beslag nemen. In deze periode zult u bij de orthopedisch chirurg op de polikliniek komen om samen te bekijken hoe het herstel verloopt en zal zo nodig de fysiotherapie en belasting worden aangepast.
Sporten na een Ligamys
U mag nadat uw voorste kruisband goed is genezen, onder begeleiding van uw fysiotherapeut bepaalde sporten weer langzaam hervatten. Gemiddeld is dit zes tot negen maanden na de operatie.
Wees er echter op bedacht dat contactsporten een risico vormen voor het opnieuw scheuren van de kruisband. Indien men goed is gerevalideerd kan men deze weer oppakken. Skiën en snowboarden worden alleen geadviseerd als men hier al veel ervaring in had.
Wat als de kruisband toch niet hersteld na de Ligamys?
Er bestaat na een gescheurde voorste kruisband herstel altijd een risico dat er een re-ruptuur (opnieuw scheuren) optreedt. Dit percentage ligt lager dan na een voorste kruisband reconstructie. In dat geval is het nog altijd mogelijk om de kruisband te vervangen (reconstructie).
Kom ik in aanmerking voor Ligamys?
Als u aan de eerder genoemde factoren voldoet wat betreft het tijdstip van scheuren van de kruisband (binnen 21 dagen na het letsel kan er worden geopereerd), u valt binnen de leeftijdscategorie (16-60 jaar) en u hebt een actief en sportief leven, is het mogelijk dat u in aanmerking komt voor het herstellen van de kruisband. Of de kruisband ook daadwerkelijk hersteld kan worden kan pas definitief worden beoordeeld als deze wordt gezien door de orthopedisch chirurg tijdens een kijkoperatie (arthroscopie). Er blijft altijd de mogelijkheid bestaan voor een voorste kruisband reconstructie (vervangen van de kruisband).
Omdat de Ligamys in Nederland nog in onderzoeksverband wordt uitgevoerd zijn er maar een beperkt aantal orthopedisch chirurgen, die de Ligamys techniek uitvoeren. Houdt er daarom rekening mee dat u een afspraak maakt bij een orthopedisch chirurg, die deze operatie ook daadwerkelijk op zijn of haar repertoire heeft staan.
Zorg dat u zo snel mogelijk wordt verwezen door uw huisarts, vanwege het kleine tijdsvenster tussen het letsel en de Ligamys operatie.
Indien u wilt weten of u in aanmerking komt voor de Ligamys, dan bent u altijd van harte welkom om een afspraak met mij te maken op de polikliniek. Hiervoor heeft u een verwijzing van uw huisarts nodig.
Meer weten...?
Knie artrose
Knie artrose
Knie artrose
Knie artrose
Knie artrose
Knie artrose
Klachten van uw heup of knie?
U bent van harte welkom op mijn poliklinisch spreekuur. U heeft hier een verwijzing van uw huisarts voor nodig. Alle regulier verzekerde zorg wordt gegarandeerd zonder bijbetaling aangeboden.
Contact Informatie
Contact formulier
Veelgestelde vragen
FAQ
In de regel kunnen alle componenten van het implantaat zonder problemen in het gewricht achterblijven. Indien gewenst, of indien klinisch vereist, kan de metalen schroef (monobloc) worden verwijderd nadat het kruisband weer aan elkaar is gegroeid. De achtergebleven holte zal zich weer vullen met bot. De polyethyleendraad blijft achter; in het algemeen groeit het vast met de geregenereerde voorste kruisband.
Zoals bij elke operatie, is er ook een klein risico in het geval van de Ligamys-procedure dat deze niet het gewenste resultaat zal opleveren. In deze gevallen kan een conventionele kruisbandvervanging (reconstructie) op een later tijdstip worden uitgevoerd – zonder enige beperkingen.
Ja, latere MRI-onderzoeken zijn mogelijk onder bepaalde voorwaarden.
Nee. De polyethyleendraad van het Ligamys-implantaat helpt alleen bij het stabiliseren van de knie. Om de mechanische voorwaarden te creëren voor de kruisband om weer aan elkaar te groeien, worden de gescheurde uiteinden echter niet gehecht. Ze worden alleen samengebracht met behulp van een hulphechtdraad zodat het ligament op de juiste locatie aan elkaar kan groeien.
De behandeling met Ligamys bevordert de zelfgenezing van de gescheurde kruisband en is dus een natuurlijk proces waarvan de duur van persoon tot persoon verschilt. Gewoonlijk groeit het ligament binnen 6 maanden zodanig samen dat bepaalde non-contact sporten weer kunnen worden uitgevoerd.
Bij de meeste patiënten veroorzaakt de metalen schroef (monobloc) geen significante klachten van het scheenbeen. Soms kan een kleine bobbel op de voorste rand van het scheenbeen onder het kniegewricht worden gevoeld. Dit is niet problematisch en is volkomen normaal. Als het monobloc echter als hinderlijk wordt ervaren of in zeldzame gevallen pijn veroorzaakt, kan het worden verwijderd.
De implantaatcomponenten bestaan uit materialen waarmee reeds jarenlange ervaring is opgebouwd op het gebied van orthopedie. De draad is gemaakt van synthetisch polyethyleen en de plaat aan de bovenkant is van titanium. De schroef (monobloc) is gemaakt van chirurgisch staal. Over het algemeen zijn er geen allergische reacties op deze materialen. Patiënten met een overgevoeligheid (allergie) voor bepaalde metalen moeten dit vooraf bespreken met de behandelend arts.
Ligamys is specifiek ontwikkeld voor de behandeling van voorste kruisbandscheuren en wordt momenteel alleen voor dit doel gebruikt. Omdat dit ligament in zijn functie en mechanische eigenschappen verschilt van alle andere ligamenten van het lichaam, kan Ligamys niet worden gebruikt voor andere ligamenten.
Voor de arthroscopische Ligamys plaatsing zijn slechts kleine incisies (huidsneetjes) nodig om de chirurgische instrumenten in het gewricht te brengen. De twee toegangsincisies op het kniegewricht zijn elk ongeveer 1,5 cm lang en één incisie van ongeveer 4 cm lang is nodig om de metalen schroef (monobloc) in het onderbeen te implanteren. Bij de meeste patiënten zijn de littekens onopvallend na genezing en nauwelijks zichtbaar.
Indien de groeischijven nog niet gesloten zijn, is een Ligamys niet mogelijk. Er bestaat dan wel de mogelijkheid om de voorste kruisband te herstellen met een andere techniek, de zogenaamde Internal Bracing.
U kunt een afspraak op de polikliniek maken door telefonisch contact op te nemen met 020 238 88 00
De kromgroeiende boom is wereldwijd het symbool van de orthopedische chirurgie
Bignummer: 39028030601
© 2020 All rights reserved
